ZZP wordt het zwarte schaap

Prinsjesdag komt eraan. Zet de overheid de bizarre afschaffing van ondernemersaftrek door of niet? Zzp’ers zijn misschien wel de meest besproken groep op de arbeidsmarkt. Het ontbreekt de maatschappij nog steeds aan erkenning van risico’s, die deze ondernemers net zo goed dragen als iedere andere zelfstandige. Hoe komt dat toch? Waarom schijnt er toch zoveel slecht daglicht op deze vorm van ondernemerschap. De politiek doet daar lekker een schepje bovenop; in plaats van het stimuleren van ondernemerschap, lijkt het erop dat het zzp-schap weer benadeeld gaat worden. Elke ondernemer verdient een vliegende start, staat er dan op een landingspagina van de belastingdienst…

Ondernemeraftrek als bezuinigingsmaatregel

De afschaffing van de zelfstandigenaftrek en startersaftrek is slecht onderbouwd. Wat denkt de overheid eigenlijk te besparen? Kloppen die rekensommetjes wel op langere termijn? De lastenverzwaring krijgt de overheid straks keihard terug in het sommetje van bijstandsuitkeringen. De zzp’er die straks kortstondig geen werk heeft, gaat namelijk al snel onderuit. Immers waar had hij het buffer van moeten sparen als het zogenaamd onterechte belastingvoordeel dat hij geniet verdwijnt? Het is geen voordeel, zie het als een risicopremie.

Dan te bedenken dat er ook nog een grote groep zzp’ers is dat vanuit hun eerdere dienstbetrekking werd gedwongen tot deze ondernemerschap onder het mom van fiscale aantrekkelijkheid. Dezelfde werkgever, hetzelfde werk en vaak ook nog voor precies hetzelfde aantal uren op jaarbasis. Deze gedwongen schijnzelfstandigheid komt ze duur te staan als de aangekondigde plannen inderdaad straks in het regeerakkoord staan.

Ik heb het al vaker bepleit. We kunnen belastinggeld terughalen door iets aan schijnzelfstandigheid doen. Daarvoor hoeven we niet de zzp’ers af te straffen die bewust kozen voor het ondernemerschap. Juist niet. Vaak doen ze hun werk net iets beter of beschikken ze over een specialisatie op een bepaald onderdeel. MKB en zzp zijn de startmotor in de economie. Als zij kunnen investeren en uitgeven, zet de groei van de economie in.

ZZP’er heeft slechte naam

Een neveneffect is een overheid die even vergeet welke boodschap ze uitzendt naar organisaties, waardoor de omstandigheden binnen bedrijven voor zzp’ers nooit beter worden. Al die motivatie tot prestatie benutten we dus niet optimaal. Externe medewerkers worden binnen organisaties maar al te vaak met een scheef oog aan gekeken door hun interne collega’s. Ze worden dan ook volledig buiten het personeelsbeleid gelaten. De freelancers al helemaal. Dat uit zich in buitensluiting van opleiding, informatiestromen en sociale activiteiten. Het is de cultuur die de organisatie heeft laten ontstaan, maar allereerst wordt gevoed door een overheid die zzp’ers wegzet als profiteurs. Maar worden deze niet – net als mensen in loondienst – betaald om bij te dragen aan dezelfde bedrijfsresultaten? Gaan we dan echt appels met peren vergelijken? De werknemer geniet van een hoop secundaire voorwaarden en wordt voor de hogere premies beschermd door een vangnet van sociale uitkeringen. Laat de overheid met een betere reden komen voor de bezuinigingsmaatregelen. Beter nog, laat ze maatregelen treffen op aspecten die echt verschil maken, namelijk het aanpakken van schijnconstructies en andere rariteiten.

Arjen van Berkum

Arjen van Berkum is a columnist, keynote speaker and motivator, with an eye for business ecosystems, innovation and disruption. In addition to his work as technology and contract management evangelist, he is a visiting lecturer at Delft University of Technology (TU Delft).